آزمایش مدفوع، یک روش ساده است که می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد سلامت دستگاه گوارش، وجود عفونت‌ها، مشکلات جذب مواد غذایی یا خونریزی‌های داخلی در اختیار پزشک قرار دهد. می‌دانیم که جمع‌آوری نمونه مدفوع از نوزادان و کودکان می‌تواند کمی چالش‌برانگیز باشد. این بخش به شما کمک می‌کند تا این کار را به ساده‌ترین و صحیح‌ترین شکل ممکن انجام دهید.
آزمایش مدفوع اطلاعات مهمی درباره سلامت گوارشی کودک ارائه می‌دهد. موفقیت این آزمایش ساده، کاملاً به جمع‌آوری صحیح و «تمیز» نمونه بستگی دارد و شما به عنوان والدین، نقش اصلی را در این فرآیند ایفا می‌کنید.
روش‌های اصلی جمع‌آوری نمونه مدفوع
انتخاب روش مناسب برای گرفتن نمونه، به سن و توانایی کودک شما بستگی دارد.
۱. نمونه‌گیری از پوشک
این ساده‌ترین روش برای کودکانی است که هنوز از پوشک استفاده می‌کنند.
مراحل انجام کار:
- دستان خود را کاملاً بشویید و در صورت امکان از دستکش یکبار مصرف استریل استفاده کنید.
- پس از اینکه کودک در یک پوشک تمیز مدفوع کرد، پوشک را باز کنید.
- با استفاده از قاشقک مخصوصی که معمولاً در ظرف نمونه وجود دارد، بخشی از مدفوع (به خصوص قسمت‌های خونی یا حاوی مخاط، در صورت وجود) را برداشته و داخل ظرف استریل قرار دهید.
- دقت کنید که نمونه با ادرار مخلوط نشده باشد. برای جلوگیری از این اتفاق، می‌توانید از یک کیسه جمع‌آوری ادرار تمیز استفاده کنید تا ادرار را جدا کند.
۲. نمونه‌گیری با استفاده از کلاهک توالت یا پلاستیک
این روش برای کودکانی که بزرگتر هستند و می‌توانند از توالت استفاده کنند، مناسب است.
مراحل انجام کار:
- قبل از شروع از کودک بخواهید که ادرار خود را تخلیه نماید تا با نمونه مدفوع مخلوط نشود.
- یک «کلاهک جمع‌آوری نمونه» پلاستیکی را که می‌توانید از داروخانه یا آزمایشگاه تهیه کنید، روی کاسه توالت فرنگی قرار دهید.
- روش دیگر این است که یک لایه پلاستیک تمیز را به صورت شل روی دهانه توالت فرنگی بکشید.
- از کودک بخواهید که مستقیماً روی پلاستیک یا داخل کلاهک مدفوع کند.
- سپس با استفاده از قاشقک، نمونه را به داخل ظرف استریل منتقل کنید.
۳. نمونه‌گیری با سواب مقعدی
در موارد بسیار خاص که نیاز به بررسی وجود میکروب‌های خاصی است، ممکن است این نمونه‌گیری توسط پرستار یا پزشک و با استفاده از یک سواب (شبیه به گوش‌پاک‌کن استریل) از دیواره‌ی داخلی مقعد انجام شود.
لطفاً توجه داشته باشید: اگر پزشک به دلیل وجود اسهال، خون یا مخاط در مدفوع، آزمایش را درخواست کرده است، شما باید دقیقاً از همان قسمت‌های غیرعادی نمونه‌برداری کنید، زیرا ارزش تشخیصی آزمایش در همین بخش‌ها نهفته است. هرگز به صورت خودسرانه از جمع‌آوری نمونه‌های خونی یا مخاطی خودداری نکنید، مگر اینکه پزشک دستور دیگری داده باشد.
- دریافت ظرف مناسب: ظرف استریل مخصوص نمونه را از آزمایشگاه یا داروخانه تهیه کنید.
- رعایت بهداشت: قبل و بعد از نمونه‌گیری، دستان خود را به خوبی با آب و صابون بشویید.
- پرهیز از آلودگی: دقت کنید که نمونه با آب، ادرار، دستمال کاغذی یا مواد دیگر مخلوط نشود.
- تحویل سریع به آزمایشگاه: نمونه را در اسرع وقت (معمولاً ظرف ۱ تا ۲ ساعت) به آزمایشگاه برسانید. اگر این امکان وجود ندارد، در مورد شرایط صحیح نگهداری (مثلاً نیاز به نگهداری در یخچال) حتماً از آزمایشگاه سوال کنید.
- تفسیر را به پزشک بسپارید: از تلاش برای تفسیر نتایج بر اساس ظاهر، رنگ یا قوام مدفوع خودداری کنید. این کار کاملاً تخصصی است و به عوامل متعددی بستگی دارد.
سوالات متداول
۱. آزمایش مدفوع برای تشخیص چه مشکلاتی در کودکان استفاده می‌شود؟
این آزمایش برای بررسی سلامت دستگاه گوارش، شناسایی عفونت‌ها (انگلی، باکتریایی)، مشکلات در جذب مواد غذایی، و تشخیص خونریزی‌های داخلی کاربرد دارد.
۲. ساده‌ترین روش جمع‌آوری نمونه مدفوع از نوزاد چیست؟
ساده‌ترین روش، نمونه‌گیری مستقیم از یک پوشک تمیز است. با استفاده از قاشقک مخصوص ظرف آزمایش، بخشی از نمونه را برداشته و به ظرف منتقل کنید.
۳. چگونه از مخلوط شدن ادرار با نمونه مدفوع نوزاد جلوگیری کنیم؟
می‌توانید از یک کیسه جمع‌آوری ادرار برای جداسازی ادرار استفاده کنید یا سعی کنید بلافاصله پس از مدفوع کردن کودک و قبل از ادرار کردن، نمونه را بردارید.
۴. اگر در مدفوع کودک خون یا مخاط بود، آیا باید از آن قسمت‌ها نمونه‌برداری کنم؟
بله، حتماً. اگر پزشک به دلیل وجود این موارد آزمایش را درخواست کرده، ارزش تشخیصی آزمایش دقیقاً در همان قسمت‌های غیرعادی است و باید حتماً از آن‌ها نمونه‌برداری کنید.
۵. نمونه مدفوع را تا چه زمانی می‌توانم به آزمایشگاه تحویل دهم؟
بهتر است نمونه در سریع‌ترین زمان ممکن (ظرف ۱ تا ۲ ساعت) به آزمایشگاه تحویل داده شود. در صورت تأخیر، حتماً در مورد شرایط صحیح نگهداری (مانند نیاز به یخچال) از آزمایشگاه سوال کنید.