پس از مراجعه شما به مرکز بهداشت، اولین گام تیم سلامت، یک بررسی کلی برای اطمینان از سلامت عمومی فرزند شماست. این کار با یک گفتگوی صمیمانه با شما و یک معاینه‌ی اولیه از نوزاد آغاز می‌شود.
لطفاً توجه داشته باشید لیستی که در ادامه می‌آید، چک‌لیستی است که مراقبین سلامت و پزشکان از آن برای شناسایی موارد نیازمند به بررسی فوری استفاده می‌کنند. وظیفه‌ی شما به عنوان والدین، تشخیص این موارد نیست، بلکه صرفاً آگاهی از این است که تیم سلامت با چه دقتی فرزند شما را معاینه می‌کند. مشاهده‌ی هر یک از این علائم توسط تیم سلامت، به معنای ارجاع کودک برای بررسی‌های تخصصی‌تر خواهد بود.
چک‌لیست نشانه‌های خطر در نوزادان
نشانه‌های مربوط به تغذیه و گوارش:
- قدرت مکش ناکافی: ضعف در مکیدن شیر مادر یا شیشه شیر که می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات عصبی یا ساختاری باشد.
- استفراغ مکرر: به خصوص استفراغ‌های جهنده و مداوم که می‌تواند دلایل مختلفی از رفلاکس ساده تا مشکلات جدی‌تر داشته باشد.
نشانه‌های مربوط به تنفس:
- تنفس تند: داشتن ۶۰ تنفس یا بیشتر در دقیقه در حالت آرامش نوزاد.
- مشکلات تنفسی مشهود: مانند به داخل کشیده شدن شدید قفسه سینه، پرش پره‌های بینی (لرزش پره‌های بینی هنگام نفس کشیدن) یا ناله کردن ضعیف و دائمی هنگام بازدم.
نشانه‌های عصبی (نورولوژیک):
- تشنج: حرکات غیرارادی بدن، پرش‌های ناگهانی، حرکات غیرعادی چشم‌ها یا از دست دادن هوشیاری.
- کم بودن سطح هوشیاری: اگر نوزاد به لمس یا تکان دادن واکنشی نشان ندهد یا پس از بیداری نتواند برای مدتی هوشیار بماند.
- وضعیت حرکات: عدم حرکت یا محدود شدن حرکات طبیعی دست و پا در زمان بیداری.
- برآمدگی مَلاج: ملاج، بخش نرم بالای سر نوزاد است. برآمدگی غیرعادی آن نیاز به بررسی دارد.
نشانه‌های عمومی و ظاهری:
- تب یا هیپوترمی: دمای زیر بغل ۳۷.۵ درجه یا بالاتر (تب) و یا دمای کمتر از ۳۶.۵ درجه (هیپوترمی).
- تحریک‌پذیری و بی‌قراری شدید و مداوم.
- مشکلات پوستی: وجود جوش‌های چرکی متعدد یا ترشحات چرکی یا قرمزی در اطراف ناف.
- رنگ غیرطبیعی پوست: زردی شدید (به‌ویژه در ۲۴ ساعت اول تولد)، رنگ‌پریدگی شدید یا سیانوز که به معنای کبودی پوست و لب‌ها به دلیل کمبود اکxygen است.
بررسی این علائم حیاتی جسمی بسیار مهم است، زیرا سلامت عمومی پایه‌ی اصلی رشد است. گاهی اوقات، یک مشکل جسمی مانند ضعف در مکیدن یا یک چالش عصبی مانند تشنج، می‌تواند اولین سرنخ از وجود یک «چالش زمینه‌ای» باشد که در آینده بر روند رشد و تکامل کودک تأثیر خواهد گذاشت.
ارتباط این نشانه‌ها با رشد و تکامل
این نشانه‌های خطر در درجه اول به سلامت جسمی نوزاد مربوط می‌شوند. اما بررسی آن‌ها از این جهت اهمیت دارد که گاهی، اولین سرنخ از وجود یک «چالش زمینه‌ای» هستند که می‌توانند در آینده بر روند رشد و تکامل کودک تأثیر بگذارند.
سوالات متداول
۱. اولین قدم تیم سلامت در مرکز بهداشت چیست؟
اولین قدم، یک بررسی کلی برای اطمینان از سلامت عمومی نوزاد است که از طریق گفتگو با والدین و یک معاینه اولیه برای شناسایی «نشانه‌های خطر» انجام می‌شود.
۲. آیا والدین باید نگران تشخیص این نشانه‌های خطر باشند؟
خیر، وظیفه والدین تشخیص نیست. این چک‌لیست ابزار کار پزشکان و مراقبین سلامت است و هدف از آشنایی والدین با آن، درک دقت و اهمیت معاینات دوره‌ای است.
۳. اگر تیم سلامت یکی از این نشانه‌های خطر را مشاهده کند چه می‌شود؟
مشاهده هر یک از این علائم به معنای ارجاع فوری کودک برای انجام بررسی‌های دقیق‌تر و تخصصی‌تر توسط پزشک متخصص است.
۴. چند نمونه از نشانه‌های خطر عصبی (نورولوژیک) در نوزادان کدامند؟
مواردی مانند تشنج، سطح هوشیاری پایین، عدم حرکت طبیعی دست و پا در زمان بیداری، و برآمدگی غیرعادی ملاج (بخش نرم بالای سر) از جمله نشانه‌های خطر عصبی هستند.
۵. این نشانه‌های سلامت جسمی چه ارتباطی با رشد و تکامل دارند؟
این نشانه‌ها در درجه اول به سلامت فیزیکی مربوطند، اما اهمیت آن‌ها در این است که گاهی می‌توانند اولین سرنخ از وجود یک مشکل یا چالش زمینه‌ای باشند که در آینده بر روند رشد و تکامل کودک تأثیر می‌گذارد.
با ما هم‌قدم شوید: این راهنما، با همراهی شما کامل‌تر می‌شود. تجربیات شما، چه شیرین و چه دشوار، می‌تواند بزرگترین هدیه به خانواده‌ی دیگری باشد که تازه قدم در این راه گذاشته است. لطفاً از طریق فرم زیر، تجربیات و خاطرات خود را با ما و تمام هم‌سفران این مسیر به اشتراک بگذارید.
هنوز نظری وجود ندارد. اولین نفری باشید که نظر خود را می‌نویسد.