معرفی
این گروه به الگوهای پایدار و شدید از رفتارهای ناسازگارانه، منفی‌گرایانه و مخالف با هنجارهای اجتماعی اشاره دارد که بسیار فراتر از «شیطنت‌های» عادی دوران کودکی است. انواع شایع آن عبارتند از:
- اختلال نافرمانی مقابله‌ای (Oppositional Defiant Disorder – ODD): الگویی پایدار از خلق‌وخوی خشمگین/تحریک‌پذیر، رفتار جدلی/نافرمانه، و کینه‌توزی که حداقل با یک نفر غیر از خواهر برادر نشان داده می‌شود.
- اختلال سلوک (Conduct Disorder – CD): یک الگوی شدیدتر و جدی‌تر از رفتار است که در آن، حقوق اساسی دیگران یا هنجارهای اصلی اجتماعی به طور مداوم نقض می‌شود (مانند پرخاشگری به انسان‌ها یا حیوانات، تخریب اموال، دزدی یا فرار از خانه).
علل
علل این اختلالات بسیار پیچیده و ترکیبی از عوامل سرشتی کودک (مانند دشواری در کنترل هیجانات)، عوامل خانوادگی (مانند فرزندپروری خشن یا ناسازگار) و عوامل اجتماعی است.
مسیر تشخیص
تشخیص توسط یک متخصص سلامت روان و بر اساس مشاهده یک الگوی پایدار از این رفتارها در طول زمان (حداقل ۶ ماه) و در محیط‌های مختلف انجام می‌شود.
درمان و توانبخشی
مؤثرترین رویکرد درمانی، آموزش مدیریت رفتار به والدین است. در این روش، به جای تمرکز بر روی کودک، به والدین راهکارهای عملی و ساختارمندی برای تشویق رفتارهای مثبت و مدیریت رفتارهای چالش‌برانگیز آموزش داده می‌شود. خانواده‌درمانی و درمان فردی برای کودک (برای آموزش مهارت‌های حل مسئله و کنترل خشم) نیز می‌تواند بسیار مؤثر باشد.
پیش‌آگهی
بدون مداخله، این اختلالات می‌توانند در آینده منجر به مشکلات جدی شوند. اما با دریافت درمان مناسب و ایجاد تغییرات مثبت و سازگار در محیط خانواده، پیش‌آگهی می‌تواند به طور قابل توجهی بهبود یابد.
سوالات متداول
۱. تفاوت شیطنت عادی کودکی با اختلال رفتاری چیست؟
اختلال رفتاری به یک الگوی «پایدار» (حداقل ۶ ماهه)، «شدید» و «فراگیر» (در محیط‌های مختلف) از رفتارهای ناسازگارانه اشاره دارد که بسیار فراتر از شیطنت‌های معمول و متناسب با سن است.
۲. تفاوت اختلال نافرمانی مقابله‌ای (ODD) و اختلال سلوک (CD) چیست؟
ODD بیشتر شامل خلق‌وخوی خشمگین، نافرمانی و بحث و جدل است. CD یک الگوی شدیدتر و جدی‌تر است که در آن حقوق اساسی دیگران به طور مداوم نقض می‌شود (مانند پرخاشگری فیزیکی، دزدی یا تخریب اموال).
۳. آیا این اختلالات ناشی از فرزندپروری بد هستند؟
علل این اختلالات پیچیده و ترکیبی از عوامل سرشتی کودک، خانوادگی و اجتماعی است. اگرچه شیوه‌های فرزندپروری ناسازگار می‌تواند یک عامل خطر باشد، اما تنها علت آن نیست.
۴. مؤثرترین روش درمانی برای اختلالات رفتاری چیست؟
مؤثرترین رویکرد، «آموزش مدیریت رفتار به والدین» است. در این روش، متخصصان به جای کار مستقیم با کودک، به والدین راهکارهای عملی برای تشویق رفتارهای مثبت و مدیریت رفتارهای چالش‌برانگیز را آموزش می‌دهند.
۵. اگر این اختلالات درمان نشوند چه اتفاقی می‌افتد؟
بدون مداخله مؤثر، این الگوهای رفتاری می‌توانند در نوجوانی و بزرگسالی منجر به مشکلات جدی تحصیلی، اجتماعی و قانونی شوند. بنابراین درمان زودهنگام بسیار حیاتی است.
اطلاعات مندرج در این صفحه صرفاً برای افزایش آگاهی شماست و هرگز نباید جایگزین مشاوره، تشخیص و درمان توسط پزشک متخصص یا تیم توانبخشی فرزند شما شود. این یک ابزار کمکی برای درک بهتر است، نه یک منبع درمانی.