آزمایش ادرار، یک روش ساده و بدون درد است که اطلاعات ارزشمندی در مورد سلامت عمومی و فرآیندهای درونی بدن کودک در اختیار پزشک قرار می‌دهد. از آنجایی که این آزمایش غیرتهاجمی است، یکی از ابزارهای رایج برای بررسی موارد زیر می‌باشد:
- عفونت‌های دستگاه ادراری: یکی از شایع‌ترین دلایل درخواست آزمایش ادرار در کودکان.
- اختلالات کلیوی: برای بررسی عملکرد کلیه‌ها.
- اختلالات متابولیک و هورمونی: برای شناسایی برخی بیماری‌های ژنتیکی یا مشکلات هورمونی.
موفقیت این آزمایش، بیش از هر چیز به جمعآوری یک نمونه‌ی «تمیز» و مناسب بستگی دارد. در ادامه با روش‌های انجام این کار به طور کامل آشنا می‌شویم.
آزمایش ادرار یک ابزار تشخیصی ساده و بدون درد است، اما دقت آن کاملاً به روش جمعآوری نمونه بستگی دارد. یادگیری روش صحیح جمعآوری نمونه «تمیز» (غیرآلوده) توسط شما والدین، نقشی حیاتی در به دست آمدن یک نتیجه قابل اعتماد دارد.
روش‌های جمعآوری نمونه ادرار از نوزادان و کودکان
انتخاب روش مناسب برای گرفتن نمونه، به سن و توانایی کودک در کنترل ادرار بستگی دارد.
۱. روش کیسه جمعآوری ادرار
این روش، رایجترین روش برای نوزادان و شیرخوارانی است که هنوز کنترل ادرار ندارند.
مراحل انجام کار:
- ابتدا دستان خود را کاملاً با آب و صابون بشویید.
- ناحیه تناسلی کودک را با آب ولرم و بدون استفاده از صابون یا مواد ضدعفونی کننده، به آرامی شسته و کاملاً خشک کنید.
- پوشش قسمت چسب‌دار کیسه را جدا کرده و دهانه‌ی آن را با دقت به پوست اطراف ناحیه تناسلی کودک بچسبانید، به طوری که هیچ شکافی برای نشت ادرار وجود نداشته باشد.
- پس از چسباندن کیسه، پوشک تمیزی را به صورت شل روی آن ببندید.
- به طور مکرر (هر ۱۵ تا ۲۰ دقیقه) کیسه را بررسی کنید. به محض اینکه کودک ادرار کرد، کیسه را به آرامی از پوست جدا کنید.
- گوشه‌ی کیسه را قیچی کرده و نمونه را با دقت داخل ظرف استریل آزمایشگاه بریزید و یا اینکه کیسه را مستقیما درون ظرف قرار دهید و درب آن را محکم ببندید.
۲. روش نمونهگیری میانه ادرار
این روش برای کودکانی که کنترل ادرار خود را به دست آورده‌اند، بهترین و دقیقترین روش است.
مراحل انجام کار:
- ظرف استریل آزمایشگاه را آماده کرده و درب آن را باز نگه دارید.
- از کودک بخواهید ناحیه تناسلی خود را با یک دستمال مرطوب تمیز کند.
- به او آموزش دهید که ابتدا مقدار کمی از ادرار خود را در توالت تخلیه کند.
- سپس جریان ادرار را متوقف کرده، ظرف نمونه را در زیر مجرای ادرار قرار دهد و نیمه‌ی میانی جریان ادرار را داخل ظرف جمعآوری کند و سپس درب ظرف را محکم ببندید.
- باقیمانده ادرار را نیز در توالت تخلیه کند.
۳. روش سوند ادراری
در موارد خاص و ضروری، به ویژه زمانی که نیاز به یک نمونه‌ی کاملاً استریل (برای کشت ادرار) باشد و نتوان با روش‌های دیگر نمونه گرفت، این کار توسط کادر درمان در بیمارستان یا مرکز درمانی انجام میشود.
مراحل انجام کار:
در این روش، یک لوله بسیار نازک و انعطاف‌پذیر (سوند) به آرامی از طریق مجرای ادرار وارد مثانه شده و نمونه مستقیماً از آنجا جمعآوری میشود.
مشارکت آگاهانه و آرامش شما، نقشی کلیدی در موفقیت این فرآیند دارد.
قبل از نمونهگیری:
- آمادگی وسایل: از آزمایشگاه، ظرف استریل و در صورت نیاز، کیسه جمعآوری ادرار مناسب با جنسیت فرزندتان را تهیه کنید.
- تشویق به نوشیدن مایعات: حدود نیم ساعت قبل از نمونهگیری، به فرزندتان مقداری آب یا مایعات دیگر بدهید تا مثانه‌ی او پر باشد.
- زمان‌بندی مناسب: سعی کنید نمونه را در زمانی جمعآوری کنید که به ساعات کاری آزمایشگاه نزدیک باشد تا بتوانید آن را به سرعت تحویل دهید.
حین نمونهگیری:
- رعایت بهداشت: ابتدا، دستان خود را کاملاً بشویید تا از آلوده شدن نمونه جلوگیری کنید.
- صبور باشید: فرآیند نمونهگیری از نوزادان معمولا زمان‌بر است. آرامش خود را حفظ کنید.
- از یک کیسه جدید استفاده کنید: اگر کیسه به درستی نچسبید یا بیش از حد منتظر ماندید، آن را با یک کیسه جدید تعویض کنید تا از آلودگی نمونه جلوگیری شود.
بعد از نمونهگیری:
- نمونه را سریعاً به آزمایشگاه برسانید: بهترین حالت، تحویل نمونه به آزمایشگاه ظرف کمتر از یک ساعت است.
- در صورت تأخیر، نمونه را در یخچال نگهداری کنید: این نکته بسیار مهم است. اگر نمی‌توانید نمونه را فوراً به آزمایشگاه برسانید، با هماهنگی قبلی با آزمایشگاه، آن را در یک کیسه پلاستیکی تمیز قرار داده و در درب یخچال (نه فریزر) نگهداری کنید. این کار از رشد باکتریها و تغییر در نتایج آزمایش جلوگیری میکند.
سوالات متداول
۱. چرا آزمایش ادرار برای کودکان تجویز میشود؟
این آزمایش یک روش ساده و بدون درد برای بررسی مشکلات شایعی مانند عفونت‌های دستگاه ادراری، عملکرد کلیه‌ها و برخی اختلالات متابولیک و هورمونی است.
۲. مهمترین نکته برای یک آزمایش ادرار دقیق