معرفی
فلج مغزی (CP)، یک اختلال حرکتی است که بر تون عضلانی، وضعیت بدنی (پاسچر) و توانایی کنترل حرکات تأثیر می‌گذارد. این وضعیت، ناشی از یک آسیب غیرپیشرونده به مغز در حال رشد است که قبل از تولد، حین تولد یا در سال‌های اولیه پس از تولد رخ می‌دهد؛ مانند عفونت‌های مادر در دوران بارداری، کمبود شدید اکسیژن حین تولد و… .
انواع اصلی: پزشکان، فلج مغزی را بر اساس نوع اصلی اختلال حرکتی و اندامی که تحت تأثیر قرار گرفته اند، دسته‌بندی می‌کنند.
- فلج مغزی اسپاستیک (Spastic CP): شایع‌ترین نوع (حدود ۸۰٪ موارد) است و مشخصه‌ی اصلی آن، سفتی و افزایش تون عضلانی است. این سفتی باعث می‌شود حرکات کودک، خشک و با دشواری انجام شود.
- فلج مغزی دیسکینتیک (Dyskinetic CP): مشخصه‌ی اصلی این نوع، حرکات غیرارادی و کنترل‌نشده (چرخشی، پیچشی یا پرشی) است.
- فلج مغزی آتاکسیک (Ataxic CP): مشخصه‌ی اصلی این نوع، مشکل در تعادل و هماهنگی است و حرکات کودک نادقیق و لرزان به نظر می‌رسد.
- فلج مغزی مختلط (Mixed CP): در این حالت، کودک ترکیبی از علائم انواع مختلف را نشان می‌دهد.
مسیر تشخیص
تشخیص معمولاً توسط متخصص مغز و اعصاب کودکان و بر اساس بررسی تاریخچه رشد، معاینه دقیق عصبی و تکاملی، و در صورت لزوم، با کمک آزمایش‌های تصویربرداری (مانند MRI) انجام می‌شود.
درمان و توانبخشی
درمان فلج مغزی، یک فرآیند تیمی، جامع و طولانی‌مدت است. برنامه درمانی شامل کاردرمانی و فیزیوتراپی (برای بهبود مهارت‌های حرکتی)، گفتاردرمانی (برای کمک به مشکلات گفتاری و بلع)، دارودرمانی (برای کنترل سفتی عضلات یا تشنج)، خدمات ارتوپدی فنی (استفاده از بریس‌ها) و گاهی جراحی است.
پیش‌آگهی
فلج مغزی یک طیف بسیار گسترده است. پیش‌آگهی کاملاً به شدت آسیب و کیفیت و استمرار خدمات توانبخشی بستگی دارد. بسیاری از کودکان مبتلا به فلج مغزی، با دریافت حمایت‌های مناسب، می‌توانند به مدرسه بروند، تحصیلات عالی داشته باشند و زندگی مستقل و پرباری را تجربه کنند. یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید به خاطر بسپارید این است که آسیب اولیه‌ای که به مغز وارد شده، با گذشت زمان بدتر یا بیشتر نمی‌شود. فلج مغزی یک بیماری پیشرونده نیست. البته، علائم و چالش‌های کودک ممکن است با رشد او تغییر کنند، اما این به معنای پیشرفت خود بیماری نیست.
سوالات متداول
۱. آیا فلج مغزی (CP) یک بیماری پیشرونده است؟
خیر، این یکی از مهم‌ترین نکات است. آسیب اولیه‌ای که به مغز وارد شده، با گذشت زمان بدتر نمی‌شود. اگرچه چالش‌های کودک ممکن است با رشد او تغییر کند، اما خود وضعیت پیشرفت نمی‌کند.
۲. علت فلج مغزی چیست؟
فلج مغزی ناشی از یک آسیب به مغز در حال رشد است که می‌تواند قبل از تولد (مانند عفونت مادر)، حین تولد (مانند کمبود اکسیژن) یا در سال‌های اولیه پس از تولد رخ دهد.
۳. شایع‌ترین نوع فلج مغزی کدام است؟
نوع اسپاستیک (Spastic CP) شایع‌ترین نوع است که حدود ۸۰٪ موارد را شامل می‌شود و مشخصه‌ی اصلی آن، سفتی و افزایش تون عضلانی است.
۴. برنامه درمانی فلج مغزی شامل چه مواردی است؟
درمان یک فرآیند تیمی، جامع و طولانی‌مدت است و معمولاً شامل کاردرمانی، فیزیوتراپی، گفتاردرمانی، استفاده از وسایل کمکی (بریس)، دارودرمانی و گاهی جراحی می‌شود.
۵. پیش‌آگهی کودکان مبتلا به فلج مغزی چگونه است؟
پیش‌آگهی بسیار متغیر است و به شدت آسیب و کیفیت خدمات توانبخشی بستگی دارد. بسیاری از کودکان مبتلا به فلج مغزی، با حمایت مناسب، می‌توانند به مدرسه بروند، تحصیل کنند و زندگی مستقل و پرباری داشته باشند.
اطلاعات مندرج در این صفحه صرفاً برای افزایش آگاهی شماست و هرگز نباید جایگزین مشاوره، تشخیص و درمان توسط پزشک متخصص یا تیم توانبخشی فرزند شما شود. این یک ابزار کمکی برای درک بهتر است، نه یک منبع درمانی.